Global environmental changes observed during recent decades are likely to have had an impact on the distribution of species. Currently, silver fir (Abies alba) is becoming established in the subalpine forests of the west central Alps at elevations higher than 2000 ma.s.l.; prior to the 1970s its upper altitudinal limit was 2000 m. Several hypotheses could explain this recent expansion of the upper tree-limit. Silver fir regeneration could be linked (1) to land-use changes or (2) to current climatic warming.

Global environmental changes observed during recent decades are likely to have had an impact on the distribution of species. Currently, silver fir (Abies alba) is becoming established in the subalpine forests of the west central Alps at elevations higher than 2000 ma.s.l.; prior to the 1970s its upper altitudinal limit was 2000 m. Several hypotheses could explain this recent expansion of the upper tree-limit. Silver fir regeneration could be linked (1) to land-use changes or (2) to current climatic warming.

Een mogelijke adaptatiestrategie om de gevolgen van klimaatverandering op natuur te beperken is het realiseren van groenblauwe mantels rondom de EHS. In dit rapport wordt voor de provincie Noord-Brabant nagegaan waar groenblauwe mantels wenselijk en mogelijk zijn. De wenselijkheid wordt bepaald door verwachte knelpunten in de EHS, de mogelijkheid door de potentie van een gebied voor multifunctioneel medegebruik.

Voorzitter Henk van Alderwegen van Waterschap Peel en Maasvallei overhandigde op 5 februari 2010 het eerste officiële exemplaar van het boek 'Het brede beekdal als klimaatbestendige buffer in de veranderende leefomgeving' aan Peter Glas, de nieuwe voorzitter van de Unie van Waterschappen. Het boek schetst een beeld van de mogelijkheden van de brede, duurzame inrichting van een beekdal door de toepassing van het zogeheten 5B-concept.

Klimaatadaptatie vindt op dit moment plaats in honderden projecten overal in Nederland. Bij de rivieren, langs de kust, in de polders, maar ook in de stad en op het platteland. Het Ministerie van VROM vroeg het onderzoeksprogramma Kennis voor Klimaat dit proces in kaart te brengen. Ruim honderd Nederlandse projecten die rekening houden met aanpassing aan het klimaat en de ruimtelijke ordening zijn voor deze publicatie bekeken. Deze projecten geven inzicht in de manier waarop adaptatie aan klimaatverandering plaatsvindt in de ruimtelijke ordening van Nederland. Gebeurt er eigenlijk al wat?

Onderzoekvoorstellen worden getoetst op wetenschappelijke kwaliteit én maatschappelijke kwaliteit door onafhankelijke deskundigen. De onderzoekprogramma’s hebben voor de Deltacommissie informatie aangedragen over de mogelijk te verwachten zeespiegelstijging. Na het verschijnen van het rapport van de commissie Veerman is mede op initiatief van Klimaat voor Ruimte en Kennis voor Klimaat door de kennisinstellingen een kennis-agenda in beeld gebracht, die aansluit op het rapport van de commissie.

Door een serie technologische innovaties komt duurzaam bodembeheer dichterbij. Een goede zorg voor de bodem is altijd al belangrijk geweest voor de landbouw, maar met de verwachte gevolgen van de klimaatverandering neemt dit belang toe. De uitdaging is om via een goede bodemkwaliteit onder extreme weersomstandigheden – korte hevige buien, drogere periodes et cetera – toch goed te produceren en een goede kwaliteit te leveren.

Het gebied Het Groene Woud bestaat voornamelijk uit zandgronden en zal daardoor vooral met toenemende droogte te maken krijgen. In natuurgebieden zal door de verwachte temperatuurstoename ook het verdwijnen van koudeminnende soorten een toenemend probleem vormen. Om het gebied klimaatbestendiger te maken, kunnen maatregelen worden genomen die zich richten op het direct tegengaan van de klimaateffecten.

* Asier Hernando Malax-Echevarria

In 2005, the Millennium Ecosystem Assessment (MA, 2005) provided the first comprehensive report on global ecosystems, the dependence of human societies on the services provided, current state, and likely future trajectory. The MA identified the failure to value ecosystem services as a major contributing cause. The 2001 environment strategy did not explicitly address environmental valuation, although the focus on poverty and environment implies a need for valuing natural resources and environmental services.

This report presents a concise review of the major environmental and natural resources issues at the global and national level over the coming two decades. The environmental issues reviewed include air pollution and deterioration of air quality, greenhouse gas emissions and climate change, water quality, scarcity and access, land and soil degradation, deforestation and forest degradation, natural disaster, loss of biodiversity and protected areas, and governance and institutions for environmental and natural resource management.

The National Medium-Term Priority Framework (NMTPF) 2011-2015 builds on the experience acquired with NMTPF 20006-2010, which dealt with FAO assistance in a comprehensive way. Its overall goal is to pursue the development of sustainable agriculture, fisheries and forestry as a contribution to the eradication of extreme poverty and hunger, improving the living standards of all Cambodians, especially the poorest, most food insecure, most vulnerable, in an economically, socially and environmentally sustainable manner.